ჩვენი, როგორც მეტყველების თერაპევტების ჩართულობის ძირითადი მიზანია, ბავშვისთვის სამეტყველო უნარ-ჩვევების ჩამოყალიბების ხელშეწყობა.

პირველ რიგში,  მეტყველების თერაპევტმა უნდა განსაზღვროს მეტყველების შეფერხების ხარისხი, დაადგინოს მიზეზი და დაგეგმოს მუშაობის ეფექტური გზა .

კლასიკური მუშაობის  მეთოდი არის „სტიმული-რეაქცია-შედეგი”. ამ მეთოდის არსი იმაში მდგომარეობს, რომ თუ ჩვენ მოვძებნით ისეთ სტიმულს ბავშვისთვის ,რომელიც მისი ინტერესების სფეროში იქნება ,ის აუცილებლად მოგვცემს რეაქციას და ჩვენი მუშაობაც შედეგიანი იქნება. დავალებები  თანდათან უნდა გავართულოთ,  თუ დასაწყისში ეს არის მოთხოვნა (მომე, მინდა), შემდეგ ეტაპზე ეს იქნება სიტყვები და წინადადებები.

უპირველეს ყოვლისა უნდა გავითვალისწინოთ რომ აუტიზმის მქონე ბავშვის მეტყველება შეიძლება მერყეობდეს სრული მუტიზმიდან განვითარებულ ფრაზულ მეტყველებამდე. სანამ განვიხილავთ აუტისტური სპექტრის აშლილობის მქონე ბავშვებთან მეტყველების თერაპევტის მუშაობის პრინციპებს, ჩამოვაყალიბოთ რა თავისებურებებით ხასიათდება  მეტყველება ამ დროს :

• მუტიზმი (მეტყველების არარსებობა).

• სპონტანური ,თვით მასტიმულირებელი ვოკალიზაციები.

• ექოლალიები-სხვა ადამიანის მიერ ნათქვამი სიტყვების და ფრაზების გამეორება. აუტოექოლალია, გადავადებული ექოლალიები.

• განვითარებული სამეტყველო უნარების მიუხედავად დიალოგში მონაწილეობის შეუძლებლობა.

• თავისებური ავტონომიური მეტყველება.

• სტერეოტიპული და განმეორებადი მოტორული მანევრიზმები.

• მესამე პირში მეტყველება.

• წინადადებებში ლექსიკურ-გრამატიკული  წყობის დარღვევა.

• ხმის ინტონაციის შეცვლით მეტყველება.

• ჩუმი მეტყველება .

აუტიზმის მქონე ბავშვს შეიძლება ქონდეს მეტყველების ზოგადი დარღვევებიც, ისეთი როგორიცაა ბგერათდარღვევა, ლოგონევროზი, რინოლალია და სხვა.

ყველა ზემოთ ჩამოთვლილი ფაქტორებიდან გამომდინარე აუტიზმის მქონე ბავშვთან მუშაობის სპეციფიკა და მიდგომა სულ სხვაა, ვიდრე ჩვეულებრივი მეტყველების დარღვევის მქონე ბავშვთან .

აუტიზმის მქონე ბავშვთან მუშაობა რთულდება ბევრი  სხვა ფაქტორით. ბავშვი არ გვიყურებს თვალებში ,შეზღუდული აქვს ინტერესების სფერო,მისი კომფორტული გარემო უმეტყველობა ან ავტონომიური მეტყველებაა. ხშირ შემთხვევებში უჭირს საგანზე  ან სურათზე მხედველობის ფოკუსირება.

აუტიზმის მქონე ბავშვთან მუშაობის დროს უნდა გავითვალისწინოთ რამდენიმე ფაქტორი.

1.ვიპოვოთ ძლიერი განმამტკიცებელი კონკრეტული ბავშვისთვის.

2.ყოველთვის გახსოვდეთ რომ ჯერ უნდა ვიმუშაოთ ბავშვის ვერბალური ქცევის ჩამოყალიბებაზე, მხოლოდ ამის მერე გამოთქმული ბგერების ან სიტყვების სისწორეზე.

ჩვენი მიზანია გამოვიწვიოთ ბავშვი, გაიმეოროს ჩვენს მიერ ნათქვამი სიტყვა ანუ პირველი  ექოლალია ისე რომ ის მიხვდეს - სხვა ადამიანთან ურთიერთობა და სასურველის მიღება ვერბალური კომუნიკაციით არის შესაძლებელი.

3.აუტიზმის მქონე ბავშვი ბევრად უკეთ იგებს სიტყვების მნიშვნელობას ვიზუალურად, სურათების მეშვეობით.

4.აუცილებელია სიტუაციური ქეისების გამოყენება ბავშვებთან, რომლებსაც უკვე განვითარებული აქვთ მეტყველება.

რა არის სიტუაციური ქეისები? ჩვენ გვაქვს სურათები ეზოს, სახლის, მაღაზიის და ა.შ .სიტუაციებით და საგნებით. ყველა შემთხვევაში ,აუცილებელია მოვერგოთ ბავშვის ინტერესს და დავიწყოთ იქიდან ,რაც ბავშვს აინტერესებს, შემდეგ კი გავუფართოვოთ შემეცნების სფერო.

წარმატებას ვუსურვებ ყველა მშობელს, გახსოვდეთ რომ ერთობლივი მუშაობით ჩვენ აუცილებლად მივალთ სასურველ შედეგამდე.

ავტორი: ინგა ღლონტი

აღნიშნული მასალა წარმოადგენს "საქართველოს ბავშვების" ინტელექტუალურ საკუთრებას და შესაბამისი საავტორო უფლება დაცულია