რჩევები მშობლებს სანამ ბავშვი მეტყველებას დაიწყებს...

1.  აღწერეთ თქვენი, ბავშვისა და გარშემომყოფების ქმედებები, გარშემო მიმდინარე მოვლენები. აღწერეთ და განმარტეთ ბავშვის ქმედებები: მაგ: გათენდა და შენ გაიღვიძე, ახლა ჩვენ მივდივართ აბაზანაში უნდა მოვწესრიგდეთ,  ეს ჩაქუჩის ხმა ისმის, მეზობლებს რემონტი აქვთ ...

2. აღწერა არ უნდა იყოს ყურადღების გამფანტველი ბავშვისათვის, კარგად უნდა განვსაზღვროთ ბავშვისათვის მიწოდებული კომენტარების ოდენობა. მაგ: წარმოიდგინეთ რომ თქვენ უნდა დატოვოთ მოკლე ტექსტური შეტყობინება, ამისათვის თქვენ დეტალებს არ ჩაუღრმავდებით, არამედ მოკლედ ეცდებით შინაარსის გადმოცემას, ცალკეული სიტყვებით. სხვა ანალოგიად შესაძლოა გამოვიყენოთ მაგ: როდესაც ვაკონსპექტებთ კონკრეტულ წიგნს ვინიშნავთ მხოლოდ ძირითად და აუცილებელ პუნქტებს. დავიმახსოვროთ ეს მაგალითები იმ შემთხვევებისათვის როდესაც აღვწერთ ბავშვის ქმედებებს  ან მის გარშემო მიმდინარე მოვლნებს. მაგ: ეს ხეა... მაღალი ხე... ტოტზე ბუდეა... ბუდეში ზის ჩიტი...

თუ ბავშვს უჭირს მიმართული მეტყველების გაგება, ამ შემთხვევაში კომენტარები უნდა იყოს უფრო მოკლე. მაგ: როდესაც მას აბანავებთ: ეს წყალია... ეს იხვია... ის ცურავს...

ამგვარად ჩვენი კომენტარები არ არის გაბმული მეტყველება რთული თანწყობილი და ქვეწყობილი წინადადებებით, ესაა მოკლე მინიშნებები.

3.  აღწერა უნდა მოიცავდეს მეტყველების ნაწილებს. უნდა აღვწეროთ არამარტო ობიექტები არამედ მოქმედებებიც. მაგ: ეს ბურთია, ის მრგვალია, ის რეზინისაა, შეგიძლია აიღო, ის სათამაშოა, ბურთი გაგორდა და სხვა...

4. ბავშვისაკენ მიმართული მეტყველება უნდა იყოს ემოციური, ინტონაციებით, ტემპით, ტონით, სიმკვეთრით პერიოდულად კი უტრირებული არტიკულაციით.

სწორედ ასეთი მეტყველება ააქტიურებს ბავშვის საორიენტაციო რეაქციას და თქვენთან კომუნიკაციის სტიმულირებას ახდენს, მაგ: თვალით კონტაქტი...  ასევე მნიშვნელოვანია ბავშვი დააკვირდეს ჩვენი პირის მოძრაობას, მაგრამ ამისათვის არაა საჭირო შემოვაბრუნოთ და შევახედოთ ჩვენი მიმართულებით ან დავუძახოთ,  ან ვუთხრათ შემოგვხედოს.  იმისათის რომ მივიქციოთ ჩვენი მეტყველებისას მისი ყურადღება შესაძლებელია გამოვიყენოთ ვიზუალური ეფექტები: მაგ: პირის მკვეთრი და გამომხატველი მოძრაობა, ასევე შესაძლოა მკვეთრი შეფერილობის ტუჩსაცხმაც მიიპყროს ბავშვის ყურადღება...

ასევე შეიძლება ჩვენს სახეზე დავიდოთ ბავშვის ხელები, თუ ის წინააღმდეგი არაა რათქმაუნდა.

5. თუ ბავშვს უჭირს მეტყველების გაგება, შესაძლოა გამოვიყენოთ ჟესტები,  ობიექტები ან ბარათები. ეს ყოველივე დაგვეხმარება უკეთ გავაგებინოთ ბავშვს ჩვენი მეტყველება.  მაგ: თუ ბავშვი გაბრაზებულია და ცდილობს დარტყმას (აგრესია ხშირად თანმხლები ქცევაა არავერბალ ბავშვებთან  და წარმოადგენს ბუნებრივ რეაქციას, ბავშვს გაბრაზებას ვერ ავუკრძალავთ, თუმცა კარგად და მკვეთრად უნდა გავმიჯნოთ საზღვრები ბრაზის გამოვლინებისთვის ) თქვით მოკლედ „სტოპ/სდექ“ მშვიდად/დამშვიდდი...

განსაკუთრებით მკვეთრი ემოციური ფონის დროს უნდა გავაკონტროლოთ ჩვენი სამეტყველო მანერა, რასაც იმ მომენტში ვაწვდით ბავშვს. მეტყველება შესაძლოა გაჩნდეს უარყოფითი ემოციის ფონზეც, ამიტომაც მნიშვნელოვანია არ დავუწყოთ ბავშვს ჭკუის სწავლება არამედ  ვესაუბროთ გასაგებად, მოკლე და მკვეთრი, მისთვის გასაგები სიტყვებით.

თუ თქვენ გსურთ, რომ ბავშვი გაემზადოს სასეირნოდ, უნდა უთხრათ მოკლედ: „სასეირნოდ მივდივართ“, თუ ბავშვი ვერ ხვდება რაზეა საუბარი, შეგვიძლოა ვაჩვენოთ ქუჩაში მოსეირნე ბავშვის ფოტო (თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენებით ეს სირთულეს არ წარმოადგენს, მითუმეტეს თუ ტელეფონი ახლოს გვექნება ).

6. უნდა ვესაუბროთ ბავშვს იმ თებაზე რაც მისთვის აქტუალური და საინტერესოა ამ მომენტისათვის. მაგ: თუ ბავშვი მანქანებით თამაშობს ხალიჩაზე...

ემოციური ლექსიკის განვითარებისათვის, ასევე საჭიროა აღვწეროთ ჩვენი და ბავშვის ემოციები. თქვენ შეგიძლიათ უთხრათ თქვენი ემოციების შესახებ ბავშვის ქცევის საპასუხოდ. იმ შემთხვევაში თუ მოგწონთ თუ როგორ თამაშობს... მე მიხარია, რომ ასე კარგად თამაშობ...

არ გამოიყენოთ მეტაფორები, სარკასტული გამოთქმები, რიტორიკული კითხვები და სხვა... ბავშვთან კომუნიკაციისას.  ააწყვეთ წინადადებები სქემის მიხედვით:

სუბიექტი+ მოქმედება+ობიექტი... მაგ: გოგო მირბის... მე ჭურჭელს ვრეცხავ...

გვახსოვდეს მნიშვნელოვანი წესი: თვალი ვადევნოთ ბავშვის ქმედებებს... როგორც კი შეატყობთ გამეორების ან წარმოთქმის მზაობას, განუმტკიცეთ მცდელობა და შეინარჩუნეთ სიმშვიდე.

იმისთვის რომ ბავშვმა იმეტყველოს, მას სჭირდება  საკუთარი სამეტყველო უნარების პრაქტიკა.

ავტორი: ანა ნინუა

აღნიშნული მასალა წარმოადგენს "საქართველოს ბავშვების" ინტელექტუალურ საკუთრებას და შესაბამისი საავტორო უფლება დაცულია